“फुलचंद पान”ची सफर | पान संस्कृतीपासून नशेच्या रीलपर्यंत
‘फुलचंद पान’चा सोशल मीडिया नाद — काही सेकंदांची किक, कायमचा धोका

फुलचंद पानाचा ट्रेंड — नशेच्या ‘किक’मागचा धोकादायक खेळ
श्रीपूर : प्रतिनिधी
अलीकडच्या काही महिन्यांपासून सोशल मीडियावर ‘फुलचंद पान’ या नावाने ओळखला जाणारा ट्रेंड मोठ्या प्रमाणावर व्हायरल होत आहे. अनेक रील्स, शॉर्ट्स आणि व्हिडिओंमध्ये युवक-युवती “चल, फुलचंद टाकून येऊ” म्हणत पान खाण्याचा अनुभव दाखवत आहेत. परंतु, या ट्रेंडच्या मागे एक गंभीर आरोग्याचा धोका दडलेला असल्याचे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.
🌿 फुलचंद पान म्हणजे काय?
पूर्वी पान हे फक्त पचन सुधारण्यासाठी खाल्ले जायचे. पारंपरिक पानात कात, चुना, एखादी लवंग आणि सुपारी एवढेच घटक वापरले जात. मात्र, काळानुसार त्यात बदल होत गेले आणि आता या ‘फुलचंद पानां’मध्ये तंबाखू, गुटखा आणि किमाम (द्रव स्वरूपातील तीव्र तंबाखू) यांसारख्या घटकांचा समावेश होऊ लागला आहे.
मूळ ‘फुलचंद पान’ हे सौम्य आणि सुगंधी पावडरसह बनवले जात असे. पण आजचे फुलचंद पान म्हणजे किक देणारे पान, ज्यात 120, 300 किंवा 32 नंबरच्या तंबाखूंचा वापर केला जातो. या तंबाखूमुळे “किक बसते”, मात्र त्याचवेळी शरीरावर घातक परिणाम होतात.
⚗️ ‘किक’ कशामुळे बसते?
पानामध्ये नैसर्गिकरित्या अरेकोलीन नावाचे अल्कलॉइड असते, तर तंबाखूमध्ये निकोटीन. ही दोन्ही द्रव्ये एकत्र आल्यावर मज्जासंस्थेवर परिणाम होतो. त्यामुळे क्षणभर नशा, चक्कर, घाम फुटणे, डोके फिरणे अशी लक्षणे दिसतात. हीच लोकांना वाटणारी “किक” असते.
मात्र, याच मिश्रणामुळे दीर्घकाळात मुखाचा कर्करोग, अल्सर, दातांचे नुकसान आणि हिरड्यांमध्ये सूज यासारखे आजार होऊ शकतात.
🧪 ‘किमाम’ – लिक्विड तंबाखूचा धोकादायक घटक
‘किमाम’ तयार करण्याची प्रक्रिया अतिशय गुंतागुंतीची आहे. तंबाखूची पाने आणि मुळं उकळून त्याचा गाळ तयार केला जातो. त्यात मसाले, केशर आणि सुपारी मिसळून तयार होतो हा क्रीमी टेक्सचरचा द्रव तंबाखू.
हा घटक पानात लावल्याने नशेची तीव्रता अनेक पटीने वाढते. काही जण याला “बुलेट किमाम” किंवा “नवरत्न 90” म्हणून ओळखतात. किमाम पावडरही आता पानात वापरली जात असल्याने नशा आणि धोका दोन्ही वाढत चालले आहेत.
📱 सोशल मीडियाचा प्रभाव
इंस्टाग्राम, यूट्यूब आणि स्नॅपचॅटवर “फुलचंद चॅलेंज”, “फुलचंद रील” असे हॅशटॅग ट्रेंड होत आहेत. अनेक युवक पान खाऊन होणारी चक्कर, घाम, डोकेदुखी यांचे रील्स बनवतात. हे पाहून इतर जण त्याचप्रमाणे पान खाण्याचा प्रयत्न करतात — परिणामतः गंभीर आरोग्य समस्या उद्भवतात.
🚫 कायदा आणि वास्तव
तंबाखू विक्रीवर बंदी नसल्याने ‘फुलचंद पानां’वर थेट बंदी घालणे शक्य झालेले नाही. तथापि, तंबाखू व किमामसारख्या घटकांमुळे आरोग्य विभागाने नागरिकांना वारंवार इशारा दिला आहे.
तज्ज्ञांचे मत आहे की —
“फुलचंद पानाची नशा काही सेकंदांची असते, पण त्याचे परिणाम आयुष्यभर राहतात. यामुळे कर्करोगासारखे प्राणघातक आजार होऊ शकतात.”
⚠️ शेवटचा इशारा
पान संस्कृती भारतीय परंपरेचा भाग असली तरी, आजच्या ‘फुलचंद पान’ ट्रेंडने ती आरोग्याचा शत्रू बनवली आहे.
रीलमध्ये दिसणारी “किक” आणि “मजा” क्षणिक असते, परंतु परिणाम कायमचे असतात.
फुलचंद पान खाल्ल्याने मिळणारी प्रसिद्धी काही क्षणांची, पण त्याची किंमत मात्र आरोग्याने मोजावी लागते.